خبرهشدار زیست‌محیطی: ردپای کربنی هوش مصنوعی هم‌سطح یک کشور اروپایی

طبق یک مطالعه تحقیقاتی جدید، رشد افسارگسیخته مراکز داده هوش مصنوعی، بهای سنگینی برای سیاره زمین دارد. برآوردها نشان می‌دهد سیستم‌های هوش مصنوعی فعال در سال ۲۰۲۵ می‌توانند بین ۳۲.۶ تا ۷۹.۷ میلیون تن دی‌اکسید کربن منتشر کنند. این رقم تقریباً هم‌سطح کل انتشار گازهای گلخانه‌ای شهر نیویورک و قابل مقایسه با ردپای کربنی یک کشور کوچک اروپایی مانند نروژ است

.

آب؛ منبع پنهان هزینه هوش مصنوعی
تأثیر هوش مصنوعی تنها به مصرف انرژی و انتشار کربن محدود نمی‌شود. این مطالعه همچنین هشدار می‌دهد که مصرف آب مرتبط با هوش مصنوعی در سال جاری می‌تواند با کل صنعت جهانی آب‌بطری برابری کند و به رقمی بین ۳۱۲.۵ تا ۷۶۴.۶ میلیارد لیتر برسد

. این مصرف عظیم، هم برای خنک‌سازی مستقیم سرورها و هم به طور غیرمستقیم در فرآیند تولید برق مورد نیاز مراکز داده اتفاق می‌افتد.

کمبود شفافیت، مانع اصلی ارزیابی دقیق
یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت این تأثیرات، فقدان شفافیت شرکتی است. این پژوهش که گزارش‌های زیستمحیطی ۱۱ شرکت بزرگ فناوری را بررسی کرده، به ناکامی مداوم آن‌ها در افشای اطلاعات اشاره دارد. با وجودی که چندین شرکت افزایش شدید مصرف برق خود را مستقیماً به رشد فعالیت‌های هوش مصنوعی نسبت داده‌اند، هیچ یک شاخص‌های زیستمحیطی اختصاصی برای عملیات هوش مصنوعی خود گزارش نمی‌کنند

. این ابهام، ارزیابی دقیق و مدیریت مسئولانه این اثرات را دشوار کرده است.

موقعیت جغرافیایی؛ فاکتوری تعیین‌کننده
مکان استقرار مراکز داده نقش بسزایی در میزان ردپای کربنی آن‌ها ایفا می‌کند. به عنوان مثال، شبکه برق اروپا به طور میانگین به ازای هر کیلووات‌ساعت برق تولیدی، ۱۷۴ گرم دی‌اکسید کربن منتشر می‌کند. این رقم کمتر از نصف میانگین جهانی (۴۴۵ گرم) و به مراتب پایین‌تر از شدت کربنی شبکه برق ایالات متحده (۳۲۱ گرم) است

. این بدان معناست که مراکز داده مستقر در اروپا به ازای هر واحد انرژی مصرفی، آلودگی کمتری تولید می‌کنند.

فراخوان برای اقدام و سیاست‌گذاری
نویسندگان این پژوهش بر ضرورت فوری شفافیت بیشتر از سوی اپراتورهای مراکز داده تأکید کرده‌اند. آن‌ها خواستار الزام شرکت‌ها به افشای اطلاعاتی مانند مکان دقیق اجرای سیستم‌های هوش مصنوعی، مقیاس عملیات در هر سایت و معیارهای کارایی مصرف آب (WUE) شده‌اند

. این گام نخست و ضروری برای اندازه‌گیری دقیق‌تر مشکل و یافتن راه‌حل‌های عملی است.

در حالی که هوش مصنوعی نوید تحول در صنایع از سلامت تا خلاقیت را می‌دهد، این گزارش زنگ خطری است برای اینکه جامعه فناوری و نهادهای نظارتی، هزینه پنهان این پیشرفت شتابان را نادیده نگیرند. آینده هوشمصنوعی نه تنها به قدرت محاسباتی، که به پایداری محیط‌زیستی آن نیز گره خورده است.

...خلاصه مطلب اینکه

• یک پژوهش جدید هشدار می‌دهد که توسعه سریع هوش مصنوعی هزینه گزافی برای محیط زیست دارد. برآوردها نشان می‌دهد سیستم‌های هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ می‌توانند بین ۳۲ تا ۸۰ میلیون تن دی‌اکسید کربن منتشر کنند؛ رقمی که با آلودگی شهر نیویورک یا یک کشور کوچک اروپایی برابری می‌کند. همچنین مصرف آب این فناوری ممکن است به اندازه کل صنعت آب‌بطری در جهان باشد . مشکل اصلی، کمبود شفافیت شرکت‌های بزرگ فناوری است. با وجود اعتراف به افزایش مصرف انرژی بهدلیل هوش مصنوعی، هیچ شرکتی داده‌های زیستمحیطی اختصاصی این بخش را افشا نمی‌کند . این مسئله، مدیریت اثرات را دشوار می‌سازد. مکان مراکز داده نیز مؤثر است؛ مثلاً مراکز داده اروپا به دلیل شبکه برق پاک‌تر، ردپای کربنی کمتری دارند. کارشناسان برای مقابله با این چالش، شفافیت بیشتر و سیاست‌گذاری جدید را ضروری می‌دانند.